ایرانیان بسیاری با وجود سرکوب همچنان برای اعتراض به خیابان میروند. اگرچه اعتراضات مردمی در ایران مساله غریبی نیست، اما تفاوتهای کلیدی، اعتراضات اخیر را متمایز کرده است. یکی از این عناصر متمایز کننده، نقش «نسل زد» یا همان دهه هشتادیها در اعتراضات اخیر است.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی حزب تدبیر و توسعه، یکی از ویژگیهای مهم اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ در ایران [اعتراضاتی که روز ۲۵ شهریور پس از درگذشت مهسا امینی که در گشت ارشاد جان باخته بود، از مقابل بیمارستان کسری آغاز شد] حضور نوجوانانی است که به نسل دهه هشتادیها معروف هستند. حضور این نسل آنقدر زیاد بود که برخی از آنها جان باختند و بسیاری نیز بازداشت شدند. بازداشتها آنقدر زیاد بود که یوسف نوری وزیر آموزش و پرورش ایران در توضیح موضوع بگوید: «ممکن است این دانش آموزان به شخصیتهای ضداجتماعی تبدیل شوند که میخواهیم آنها را اصلاح کنیم بنابراین مواردی که بازداشت شدهاند، برای بحث اصلاح و تربیت است که در مرکز روان شناسی هستند و دوستان کارشنان کارشان را انجام میدهند تا بعد از اصلاح به محیط مدرسه برگردند.»
این جمله نشان میداد که نسل جدید حاضر است حتی هزینههای سرکوب و زندان را بپذیرد اما از خواستههای خود کوتاه نیاید. اما این نسل چه مشخصاتی دارد؟
خصوصیات دهه هشتادیها یا نسل زد
«نسل زد» (Generation Z) یا همان دهه هشتادیها، متولدان بین سالهای ۱۹۹۷ تا ۲۰۱۲ میلادی (برابر با ۱۳۷۶ تا ۱۳۹۱ خورشیدی) هستند. این گروه که جمعیتی بالغ بر ۶ میلیون نفر از جوانان ایرانی (۷ درصد جمعیت) را تشکیل دادهاند، در اعتراضات مردم ایران نقش مهمی داشتهاند. به طور کلی «نسل زد» در جهان به تفاوتهایشان در جهانبینی سیاسی، دینی، فرهنگی و سنتی شهره هستند. برخلاف نسلهای قبلی در ایران، دهه هشتادیها نگران قضاوت شدن نیستند و آزادانه حرفشان را میزنند.
نشریه موسسه خاورمیانه در گزارشی به نقش این نسل در شکلگیری اعتراضات در ایران و آینده اعتراضات پرداخته است. بر اساس گزارش این موسسه، جبار رحمانی استادیار رشته انسانشناسی و عضو هیات علمی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی در ایران میگوید که «این نسل مانند نسل قبل به آرمانگرایی و ایدئالسازی ایدئولوژیک پایبند نیست» و بهطور کلی از ایدهپردازیهای تخیلی دوری میکند.
این نسل تمایل شدیدی به زیر سوال بردن مسائل دارند. آنها برخلاف پدران و پدربزرگهایشان که مشی محافظهکارانهای در اجتماع داشتند و به سیستم سانسور حاکم در دهههای ۱۹۸۰ و ۹۰ تن داده بودند، دسترسی بهتری به اطلاعات و جهان بیرونی دارند. حضور فعال آنها درشبکههای اجتماعی به آنها قدرت تحلیل بهتر و جرات لازم برای بیان نظر و نگرانیهایشان داده است.
جامعهشناسان میگویند این نسل تمایل شدیدی به زیر سوال بردن وضعیت موجود و اقتدار حاکم و مطالبه حقوق و آزادیهای شخصی خود دارد؛ همچنین به خطوط قرمز موجود که جامعه یا حکومت برایشان ترسیم کرده است، اعتقادی ندارد و حاضر نیستند هیچگونه مقدسی، اعم از دین و کشور یا قوانین و مقررات یا هر چیز دیگری، را مسلم بداند و بهراحتی بپذیرد.
بیشتر بخوانید: آیا اعتراضات سراسری ایران نشانههای یک انقلاب را دارد؟
به گزارش رویداد۲۴ شاید این اولین بار باشد که جهان صدای دهه هشتادیهای ایران را میشود. البته یکی از اولین گردهماییهای جنجالی «نسل زد» در ایران در سال ۲۰۱۴ و در مراسم تشییع مرتضی پاشایی خواننده پاپ ایرانی اتفاق افتاد که برای بسیاری از جامعهشناسان هم تعجببرانگیز بود. برگزاری مراسم تشییع این چنینی در مورد شخصیتهای مذهبی یا کسانی که در راه ارزشهای معنوی جانشان را از دست داده بودند طبیعی بود، اما برای یک شخصیت هنری، حتی تهدیدی برای ارزشهای نظام به شمار میرفت!
واکنش نادرست جمهوری اسلامی به مطالبات نسل جدید
در حالی که ظاهرا جمهوری اسلامی در اعتراضات اخیر غافلگیر شده، اما در حقیقت بسیاری از ناظران از مدتها پیش در مورد چنین روزهایی هشدار داده بودند. برخی محققان دانشگاهی در مورد چالشهای چنین آیندهای مطالعه کردهاند. در یک مورد، بهدنبال اعتراضات مردمی دیماه ۱۳۹۶ در ایران، عبدالرضا رحمانی فضلی، وزیر وقت کشور، با اشاره به پژوهشی که وزارتخانه متبوعش درباره این اعتراضها انجام داده بود، گفت که بهجز نارضایتیهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی، برای نخستینبار عاملی جدید هم به عوامل نارضایتی افزوده شده که آن «شکاف عمیق نسلی» در ایران است.
یک سال قبل از آن سعید رضوی فقیه جامعه شناس ایران هم تحلیلی درباره وضعیت سیاسی- اجتماعی ایران ارائه کرد و نسبت به احتمال خطرات پیش رو هشدار داده و گفته بود به زودی دهه هشتادیها توانایی تاثیرگذاری و ایجاد تغییرات را پیدا میکنند و همه چیز را زیر و رو خواهند کرد.
رضوی فقیه در این یادداشت گفته بود این نسل جدید در مطالبات، رویکردها و جهانبینی به کلی متفاوتند و جتی زبان آنها با مقامات و مدیران نظام هم فرق میکند. او تاکید کرده بود که از سال ۲۰۲۰ این نسل وارد دانشگاهها خواهند شد و توانایی تاثیرگذاری و ایجاد تغییرات را پیدا خواهند کرد. او هشدار داده بود که این نسل به کلی همه چیز را بعد از این زیر و رو خواهند کرد.
به گزارش رویداد۲۴ هشدار دیگری هم سال ۲۰۱۹ توسط هفتهنامه صبح صادق متعلق به سپاه پاسداران داده شده بود. این رسانه در یادداشتی گفته بود نسل زد ایرانی که به کلی نادیده گرفته میشدند به زودی تهدیدی برای ارزشهای نظام خواهند شد. بر اساس گفتههای نویسنده این یادداشت، کنترل نسل زد به دلیل رویکردهای تکثرخواهانهای که دارند، سخت خواهد بود و نظام به راحتی نسلهای قبل نمیتواند با آنها سر و کله بزند.
با وجود اینکه نظام از سالها پیش خودش را برای تهدید رو به رشد نسل زد یا همان دهه هشتادیها و این شکاف نسلی آماده کرده بود، اما مقامات ایرانی ترجیح دادند چشمانشان را در برابر موضوع ببندند و بر اساس همان دستورالعمل سابقی که مبتنی بر نادیده گرفتن حق تفکر بنا شده بود، رفتار کنند تا به این ترتیب خطری که جمهوری اسلامی از قبل نسبت به آن آگاه شده بود، بالاخره فرا برسد.
بر اساس آمار روزنامه جوان که به سپاه وابسته است، ۹۵ درصد معترضان زیر ۲۵ سالهاند. رسانههای معیار عمدتا نسل زد را با عباراتی تحقیرآمیز مانند «آنارشیست»، «غیر اخلاقی» و «منزوی» خطاب قرار میدهند. در ایران سیاستها و منابع کشور در جهت اعمال محدودیتهای بیشتر برای کسانی است که ارزشهای بنیادی نظام تئوکراتیک را رد میکنند.
البته نظام حاکم در سالهای اخیر در تلاشی مذبوحانه برای کنترل این نسل پیش از رسیدن به نقطهای که از همه عبور کند، راهکارهایی را پی گرفت که از میان آنها میتوان به درپیشگرفتن سیاست تسامح صفر درقبال هر چیزی که مخالف هویت انقلاب اسلامی تلقی شود، فشار برای اجرای طرح موسوم به «صیانت» برای محدودکردن اینترنت که البته همگی ناموفق بودند.
با توجه به کنترل دولتی بر اقتصاد و فساد موجود، جوانان ایرانی با استانداردهای دوگانه، شکاف عمیق اقتصادی و اجتماعی و فساد سیستماتیک بزرگ شدهاند. در چنین وضعیتی نسل زد فرصت را غنیمت شمرده و ترجیح داده به صورت علنی وارد مبارزه شود. این نسل هیچ آینده روشنی برای خودشان متصور نیست. با اینکه نتیجه اعتراضات در ایران مشخص نیست، اما یک چیز روشن است؛ دهه هشتادیهای ایران نقش پررنگی در شکلدهی آینده کشور بازی خواهند کرد.
انتهای پیام/
ارومیه – اشنویه – بوکان – پلدشت – پیرانشهر – تکاب – چالدران – چایپاره – خوی – سر دشت – سلماس – شاهین دژ – شوط – ماکو – مهاباد – میاندوآب – نقده – بانه – بیجار – دهگلان – دیواندره – سروآباد – سقز – سنندج – قروه – کامیاران – مریوان – سردشت – استان آذربایجان غربی – استان کردستان – استان ایلام – استان کرمانشاه – اسلام آباد غرب – پاوه – ثلاث باباجانی – جوانرود – دالاهو – روانسر – سر پل ذهاب – سنقر – شهرستان صحنه – قصر شیرین – کرمانشاه – کنگاور – گیلانغرب – هرسین – شهرستان آبدانان – ایلام – شهرستان ایوان – شهرستان بدره – شهرستان چرداول – شهرستان دره شهر – شهرستان دهلران – شهرستان سیروان – شهرستان ملکشاهی – شهرستان مهران – استان تهران – شهر خلیفان – شهر سیلوانه – شهر سیمینه – استان آذربایجان شرقی – استان اصفهان – استان قم – استان یزد – استان همدان – استان هرمزگان – استان مرکزی – استان مازندران – استان لرستان – استان گیلان – استان گلستان – استان کرمان – استان قم – استان قزوین – استان فارس – استان سمنان – استان زنجان – استان بوشهر – استان تهران – استان البرز – استان خراسان جنوبی – استان خراسان رضوی – استان خراسان شمالی – استان اردبیل – استان ایلام – شهرستان اسلامشهر – شهرستان پاکدشت – شهرستان پیشوا – شهرستان تهران – شهرستان دماوند – شهرستان رباط کریم – شهرستان ری – شهرستان شمیرانات – شهرستان شهریار – شهرستان فیروز کوه – شهرستان قدس – شهرستان قرچک – شهرستان ملارد – شهرستان ورامین – شهر شویشه – استان کهگیلویه و بویراحمد – مشهد – کرج – شیراز – تبریز – اهواز – رشت – زاهدان – ساری – دزفول – اراک – گرگان – بابل – آمل – بروجرد – آبادان – بجنورد – دلبران – شهرستان میانه – شهرستان سراب – مرند – بستان آباد – بناب – جلفا – شهرستان میانه – ورزقان – هشترود – ملکان – مراغه – عجب شیر – شبستر – آذرشهر – اسکو – محمد یار – چهاربرج – کاشان – نیشابور – شهر نوشین – شهر قوشچی – شهر سرو – شهر سردرود – شهر خسروشاه – شهر تبریز – شهر باسمنج – شهر چهاردانگه – شهر فرون آباد – شهر شریف آباد – شهر پاکدشت – شهر کیلان – شهر رودهن – شهر دماوند – شهر آبعلی – شهر آبسرد – شهر نصیرشهر – شهر نسیم شهر – شهر گلستان – شهر شهر جدید پرند – شهر صالحیه – شهر لواسان – شهر فشم – شهر شمشک – شهر تجریش – شهر وحیدیه – شهر اندیشه – شهر باغستان – شهر شاهدشهر – شهر فردوسیه – شهر کانی دینار – شهر چناره – شهر برده رشه – شهر موچش – شهر زرینه – شهر یاسوکند – شهر توپ آغاج – شهر پیرتاج – شهر بابارشانی – شهر کانی سور – شهر بوئین سفلی – شهر آرمرده – شهر سرو آباد – شهر صاحب – شهر مهران – شهر صالح آباد – شهر مورموری – شهر سراب باغ – شهر چوار – شهر زرنه – شهر ایوان – شهر شباب – شهر سرابله – شهرستان دلفان – شهرستان ازنا – شهرستان الیگودرز – شهرستان بروجرد – شهرستان پلدختر – شهرستان خرم آباد – شهرستان دوره – شهرستان دورود – شهرستان کوهدشت – شهر بیستون – شهر حمیل – شهر گودین – شهر سرمست – شهرستان آران و بیدگل – شهرستان اردستان – شهر مهاباد – شهرستان اصفهان – شهرستان برخوار – شهرستان بوئین میاندشت – شهرستان خمینی شهر – شهرستان فریدن – شهرستان بیله سوار – شهرستان پارس آباد – شهرستان خلخال – شهرستان سرعین – شهرستان کوثر – شهرستان کوثر – شهرستان مشگین شهر – شهرستان نمین – شهرستان نیر – شهرستان نطنز – شهرستان نجف آباد – شهرستان نائین – شهرستان مبارکه – شهرستان لنجان – شهرستان گلپایگان – شهرستان نظر آباد – شهرستان فردیس – شهرستان طالقان – شهرستان ساوجبلاغ – شهرستان اشتهارد – شهرستان گناوه – شهرستان کنگان – شهرستان عسلویه – شهرستان دیلم – شهرستان دیر – شهرستان دشتی – شهرستان ابهر – شهرستان ایجرود – شهرستان خدابنده – شهرستان خرمدره – شهرستان سلطانیه – شهرستان طارم – شهرستان ماهنشان – شهرستان ماسال – شهرستان لنگرود – شهرستان لاهیجان – شهرستان فومن – شهرستان طوالش – شهرستان صومعه سرا – شهرستان شفت – شهرستان سیاهکل – شهرستان رودسر – شهرستان رودبار – شهرستان آستارا – شهرستان آستانه اشرفیه – شهرستان املش – شهرستان بندر انزلی – شهرستان رضوانشهر – شهر گردکشانه – شهر سیه چشمه – شهر چهار برج – شهر باروق – شهر قطور – شهر فیرورق – شهر زرآباد – شهر میرآباد – شهر ربط – شهر محمود آباد – شهر کشاورز – شهرستان باشت – شهرستان بهمئی – شهرستان بویر احمد – شهرستان چرام – شهرستان دنا – شهرستان کهگیلویه – شهرستان گچساران – شهرستان لنده – شهرستان میرجاوه – شهرستان هیرمند – شهرستان ایرانشهر – شهرستان چاه بهار – شهرستان خاش – شهرستان دلگان – شهرستان زابل – شهرستان زاهدان – شهرستان سراوان – شهرستان هویزه – شهرستان هندیجان – شهرستان هفتگل – شهرستان مسجد سلیمان – شهرستان آبادان – شهرستان آغاجاری – شهرستان امیدیه – شهرستان اندیکا – شهرستان اندیمشک – شهرستان بندر ماهشهر – شهرستان بهبهان – شهرستان دزفول – شهرستان ارزوئیه – شهرستان انار – شهرستان بافت – شهرستان بردسیر – شهرستان بم – شهرستان جیرفت – شهرستان رابر – شهرستان راور – شهرستان رفسنجان – شهرستان رودبار جنوب – شهرستان ریگان – شهرستان زرند – شهرستان سیرجان – شهرستان شهر بابک – شهرستان عنبر آباد – شهرستان کهنوج – شهرستان منوجان – شهرستان نهبندان – شهرستان قائنات – شهرستان فردوس – شهرستان طبس – شهرستان سربیشه – شهرستان بشرویه – شهرستان بیرجند – شهرستان خوسف – شهرستان زیرکوه – شهرستان سرایان – شهرستان نیشابور – شهرستان مه ولات – شهرستان مشهد – شهرستان گناباد – شهرستان سرخس – شهرستان فریمان – شهرستان فیروزه – شهرستان قوچان – شهرستان کاشمر – شهرستان کلات – شهرستان خوشاب – شهرستان داورزن – شهرستان درگز – شهرستان رشتخوار – شهرستان زاوه – شهرستان سبزوار – شهرستان تربت حیدریه – شهرستان جغتای – شهرستان جوین – شهرستان چناران – شهرستان خلیل آباد – شهرستان خواف – شهرستان تربت جام – شهرستان بجستان – شهرستان بردسکن – شهرستان مانه و سملقان – شهرستان گرمه – شهرستان فاروج – شهرستان شیروان – شهرستان راز و جرگلان – شهرستان جاجرم – شهرستان بجنورد – شهرستان اسفراین – شهرستان میامی – شهرستان مهدی شهر – شهرستان گرمسار – شهرستان شاهرود – شهرستان سمنان – شهرستان دامغان – شهرستان آرادان – شهر بلبان آباد – شهر اورامان تخت – شهر سریش آباد – شهر دزج – شهرستان آبیک – شهرستان آوج – شهرستان البرز – شهرستان بوئین زهرا – شهرستان تاکستان – شهرستان خاتم – شهرستان تفت – شهرستان بهاباد – شهرستان بافق – شهرستان ابرکوه – شهرستان اردکان – شهرستان صدوق – شهرستان مهریز – شهرستان یزد – شهرستان میبد – شهرستان همدان – شهرستان ملایر – شهرستان نهاوند – شهرستان کبودرآهنگ – شهرستان اسد آباد – شهرستان بهار – شهرستان تویسرکان – شهرستان رزن – شهرستان فامنین – شهرستان ابوموسی – شهرستان بستک – شهرستان بشاگرد – شهرستان بندرعباس – شهرستان بندرلنگه – شهرستان پارسیان – شهرستان جاسک – شهرستان حاجی آباد – شهرستان خمیر – شهرستان رودان – شهرستان سیریک – شهرستان قشم – شهرستان میناب – شهرستان آشتیان – شهرستان اراک – شهرستان تفرش – شهرستان خمین – شهرستان خنداب – شهرستان دلیجان – شهرستان زرندیه – شهرستان ساوه – شهرستان شازند – شهرستان فراهان – شهرستان کمیجان – شهرستان محلات – شهرستان آمل – شهرستان بابل – شهرستان بابلسر – شهرستان بهشهر – شهرستان تنکابن – شهرستان جویبار – شهرستان چالوس – شهرستان رامسر – شهرستان ساری – شهرستان سواد کوه – شهرستان سوادکوه شمالی – شهرستان سیمرغ – شهرستان عباس آباد – شهرستان فریدونکنار – شهرستان قائم شهر – شهرستان کلاردشت – شهرستان گلوگاه – شهرستان محمود آباد – شهرستان میاندورود – شهرستان نکا – شهرستان نور – شهرستان نوشهر – شهرستان آزاد شهر – شهرستان آق قلا – شهرستان بندر گز – شهرستان ترکمن – شهرستان رامیان – شهرستان علی آباد – شهرستان کردکوی – شهرستان کلاله – شهرستان گالیکش – شهرستان گرگان – شهرستان گمیشان – شهرستان گنبد کاووس – شهرستان مراوه تپه – شهرستان مینودشت – شهرستان آباده – شهرستان ارسنجان – شهرستان استهبان – شهرستان اقلید – شهرستان بوانات – شهرستان پاسارگاد – شهرستان جهرم – شهرستان خرامه – شهرستان خرم بید – شهرستان خنج – شهرستان داراب – شهرستان رستم – شهرستان زرین دشت – شهرستان سپیدان – شهرستان سروستان – شهرستان شیراز – شهرستان فراشبند – شهرستان فسا – شهرستان فیروز آباد – شهرستان قیروکارزین – شهرستان کازرون – شهرستان کوار – شهرستان گراش – شهرستان لارستان – شهرستان لامرد – شهرستان مرودشت – شهرستان ممسنی – شهرستان مهر – شهرستان نی ریز – استان چهار محال و بختیاری – شهرستان اردل – شهرستان بروجن – شهرستان بن – شهرستان سامان – شهرستان شهر کرد – شهرستان فارسان – شهرستان کوهرنگ – شهرستان کیار – شهرستان لردگان – شهر پردیس – شهر تهران – شهر جواد آباد – شهر صفادشت – شهر فیروزکوه – شهر ارجمند – شهر صبا شهر – شهر قدس – شهر پیشوا – شهر رانکوه – شهر لولمان – شهر لشت نشاء – شهر کوچصفهان – شهر سنگر – شهر خمام – شهر خشکبیجار – شهر لوندویل – شهر بازار جمعه – شهر چاف و چمخاله – شهر رودبنه – شهر اسالم – شهر چوبر – شهر حویق – شهر لیسار – شهر هشتپر – شهر صومعه سرا – شهر گوراب زرمیخ – شهر مرجقل